De 81e herdenking van de bevrijding van Best, afgelopen vrijdag bij het Schots monument in de Koetshuistuin, was indrukwekkend. Elk jaar wordt de bijeenkomst sfeervoller en raken partijen nog meer op elkaar ingespeeld. Bijzonder was, naast de aanwezigheid van veel belangstellenden, de komst van de 100-jarige Britse veteraan Don Turell. Hij was de eregast.

Door Theo Louwers / Alle foto’s zijn van Marijke Vermeulen.

Voorafgaand en tijdens de ceremonie speelden een voltallige harmonie St. Caecilia en het door Walter Carels bijeengebrachte gelegenheidskoor. Harmonie en gelegenheidskoor vulden elkaar prima aan en droegen in belangrijke mate bij aan de passende entourage. Net als doedelzakspeler Willie Mc Vean.

Oorlogsveteraan

Eregast Don Turell, 100 jaar, was ingedeeld bij de 15e Schotse divisie, maar heeft niet in Best gevochten vanwege verwondingen die hij in juli 1944 opliep in Frankrijk. In de ochtend was hij aanwezig in Zeeland en ’s middags werden hij en zijn begeleiding in twee echte Engels taxi’s van Taxi Charity Military Veterans naar Best gebracht. Locoburgemeester Veronique Zeeman ontving Turell in het gemeentehuis.

Daar vertelde hij dat zich als 17-jarige had aangemeld voor het leger. “Ik heb gelogen over mijn leeftijd”, vertelde Turell. “Je moet 18 jaar zijn om tot het leger toe te kunnen treden. Ik heb er een jaar bij gejokt.”

De aanwezigheid in Best bij de herdenking was het initiatief van Petra Mocking en haar dochter Mireille Vosters, beiden woonachtig in Best. Vorig jaar waren als vrijwilliger betrokken bij de viering van de bevrijding in Wageningen. “Daar zaten wij aan tafel met Nederlandse veteranen. Ook Don Turell zat erbij”, vertelt Petra Mocking. “Wij raakten aan de praat, legden later contact en vroegen ons af of hij bij de volgende viering naar Best kon komen.”

Veel slachtoffers vielen voor de vrijheid

Burgemeester Rianne Donders sprak de aanwezigen toe. “Vandaag herdenken wij en vieren wij de bevrijding van Best op 24 oktober 1944. 81 jaar later staan wij nog steeds stil bij die dag, en alles wat eraan voorafging. En dat was veel. Niet alleen de jaren van bezetting, de dictatuur en alles wat niet in vrijheid bestond. We herdenken ook de slachtoffers die voor onze vrijheid vielen. En dat zijn er veel. Het stilstaan bij onze vrijheid is onlosmakelijk gekoppeld aan het besef dat er veel verdriet, bloed, zweet en tranen zijn vergoten voor onze vrijheid.

Dat wij hier de bevrijding op 24 oktober herdenken, en niet zoals bij veel gemeenten in onze omgeving in september, heeft alles te maken met de tegenslagen die de geallieerden ondervonden bij de bevrijding van Best. Hier was de weerstand van de Duitsers ongekend groot. Operatie Market Garden, die op 17 september begon kwam hierin zwaar weer terecht. De strijd laaide hier in alle hevigheid op. De bruggen over het kanaal werden zwaar verdedigd door de Duitsers- of juist opgeblazen. In Best zelf moesten veel mensen geëvacueerd worden vanwege de heftigheid van de gevechten. Waar de Duitsers dan weer gebruik van maakten door zich te verschuilen in de leegstaande huizen en daarmee onze bevrijders weer onverwacht aanvielen. Waardoor er ook weer meer slachtoffers bij onze bevrijders vielen. Eén van die bevrijders die zijn leven verloor, heeft in Best een naam en een gezicht gekregen. Ik doel natuurlijk op Joe Mann, de jonge Amerikaanse soldaat die zijn leven in Best verloor. En in het geval van Joe Mann, gaat zijn verhaal niet alleen over het feit dát hij zijn leven verloor maar ook over de manier waarop.

Joe Mann streed met zijn medesoldaten voor de bevrijding van Best en was die dag gewond geraakt aan beide armen. Toen een handgranaat bij hem terecht kwam, wist hij dat hij die niet terug kon gooien. En in plaats van af te wachten tot de klap kwam, gooide hij zich op de handgranaat. Hij verloor zijn eigen leven maar redde het leven van zijn maten en onze bevrijders. Wat mij betreft een voorbeeld van ongekende moed, heldhaftigheid en wegcijferen. Voor degenen die met hem dezelfde strijd leverden, maar bovenal voor onze vrijheid. Een voorbeeld ook van uit hoeveel bloed, zweet en tranen onze vrijheid is opgebouwd. Wat er voor gegeven is. Voor gelaten. Wat hij gekost heeft in menselijk kapitaal. En daarom sta ik nu hier, daarom zijn wij nu hier, daarom kúnnen wij hier in vrijheid staan. 81 jaar lang al.

Vrijheid onder druk

“En helaas, de laatste tijd zijn we ons meer bewust van de kwetsbaarheid van onze vrijheid. Niet alleen in Best, maar ook ver daarbuiten. Nieuwe oorlogen in de wereld hebben zich aangediend, waarbij de vrede nog maar niet of nauwelijks in zicht is. Er gebeurt veel, het nieuws dendert op zoveel snelle manieren ons leven binnen. Het tempo waarin we leven lijkt steeds hoger te worden. Er dienen zich nieuwe vraagstukken aan die gaan over schaarste of waarvoor we de oplossing nog niet goed zien of het er nog niet over eens zijn wat de oplossing is. Er is zoveel gaande- en dat brengt onrust en onzekerheid en dat vertaalt zich helaas ook in het gevoel dat onze vrijheid onder druk staat. Maar laten we daarbij vooral niet vergeten hoe de vrijheid tot stand kwam en wat daaraan voorafging. Hoe de zorgvuldig uitgewerkte illusie van een dictator een wereld in een donkere periode stortte en duizenden, duizenden slachtoffers maakte. En dat er jonge mensen nodig waren van andere continenten en landen om onze vrijheid terug te brengen. En dat ook die vrijheid met duizenden slachtoffers werd bevochten.

En als we dat helder voor ogen hebben en houden, hoe het begon en hoe het eindigde, dan moet het ook zo zijn dat we snappen dat we de vrijheid niet vasthouden door het gebruik van geweld, van intimidatie en het uitsluiten van mensen. Maar juist door met respect naar elkaar om te zien, niet omdat we hetzelfde zijn, maar wel gelijkwaardig. En daar waar we verschillen juist uit te leggen wat vrijheid is en betekent. Door het voor te leven. Door het te zijn. En niet door het kapot te schreeuwen. Want vrijheid is niet van mij, van jou of van u. Maar een cadeautje van de ene mens aan de andere. Laten we dat ruimhartig en bewust doorgeven.”

Kransen

Nadat de burgemeester en wethouder Veronique Zeeman een krans hadden gelegd werden de vlaggen halfstok gehangen. Veteranen Best, leden van de Jeugdraad en het Comité Herdenkingen Best en Stichting Schots Monument legden bloemstukken. Jeugdburgemeester Lucas Hoedt las een gedicht voor. Gelegenheidskoor en harmonie St. Caecilia brachten enkele passende liederen en Anouk Scheepens zong perfect het Nederlandse Volkslied. Een waardig einde van een imponerende herdenking.