Roggerentjes nieuwe stijl: wat is dat? Heemkundekring Amalia van Solms uit Baarle had vrijdag 18 oktober de Colleges van beide gemeenten uitgenodigd voor de bekendmaking van hun Roggerentjes plannen voor 2024. Roggerentjes zijn een levende herinnering aan de oude belasting die de gemeente Baarle-Nassau hief ten voordele van de armen in haar gemeente. De Baarlese Heemkundekring bedenkt jaarlijks een maatschappelijk relevant project om iets voor de hele gemeenschap te doen en dit jaar worden er infoborden geplaatst aan de grens bij het oude spoorperron en de loopgraven…

Door Jeanny Wouters

Boeren moesten in de vorige eeuw een deel van hun rogge-oogst afstaan aan de gemeente die dit besteedde aan zorg voor de armen; later werd het een belasting die met geld betaald werd maar nog steeds roggerente heette. Het is in 2006 afgeschaft omdat de meeste boeren het hadden afgekocht en het innen van het restant meer kostte dan het opleverde. De heemkundekring bedacht toen het zogenaamde Roggerentje nieuwe stijl: een herinnering aan deze oude traditie, in de vorm van een jaarlijks klein project ten goede van de plaatselijke gemeenschap.

Loopgraven?

Dit jaar worden er informatieborden geplaatst bij de loopgraven en de draaischijf bij Baarle-Grens. Zijn er loopgraven in Baarle dan? De loopgraven die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog werden in 2008 opgespoord door Amalia, toen gemeente Baarle-Nassau vroeg naar sporen in het landschap die herinneren aan WOII. Men vond ze in de bosrand nabij het Bels Lijntje en ze waren helemaal overwoekerd. De Explosieven Opruimings Dienst heeft samen met een gespecialiseerd bedrijf (REASeuro) het hele terrein onderzocht. Er werden twee brisantgranaten gevonden en een tinnen etensblik. Begin 2020 werden de loopgraven ingehuldigd; één van de loopgraven bleef in toenmalige staat behouden om de evolutie te tonen. Bezoekers kunnen vanaf het fietspad de eerste loopgraaf inlopen.

“Het Duitse bezettingsleger legde die loopgraven aan ter verdediging van grote brandstofvoorraden in het vroegere grensstation” vertelt Herman Janssen, voorzitter van Heemkundekring Amalia van Solms bij de presentatie. “Ze bevinden zich juist tegenover de vroegere douaneloods van het voormalig treinstation bij Baarle-Grens waar nu restaurant Het Spoorhuis gevestigd is.” Amalia’s werkgroep Landschapsbeheer houdt zich bezig met het onderhoud, om de loopgraven enigszins zichtbaar te houden.

Wat voor Draaischijf?

Een eind verderop achter het perron met de twee spanten die herinneren aan het vroegere treinstation, bevindt zich in het bos een oude draaischijfput uit de jaren dat het treinstation aan de grens een belangrijk rangeerpunt was. Er was vroeger een grote rangeerplaats voor de treinstellen en acht hallen om treinen in onder te brengen. Het oude station was in de Eerste Wereldoorlog de aankomstplaats voor vele vluchtelingen uit België die hier in Nederland aankwamen en verder werden gebracht naar opvangadressen. Via wandelknooppunten kun je in het bos achter het perron deze draaischijfput vinden; met de borden en informatie die er straks komt te staan is er ook tekst en uitleg. Er staan oude foto’s op uit 1906 van de draaischijf en locomotief-loods.

Landschapsbeheer

De werkgroep Landschapsbeheer onder leiding van Jos Pelkmans zorgt voor het onderhoud. Eens per maand trekken tien jong gepensioneerden erop uit om grote delen van de draaischijfput, het perron of de loopgraven onkruidvrij te maken.

Beide bijzondere landschapselementen krijgen echter weinig aandacht van publiek dat daar per fiets voorbij komt. Maar ze zijn ook niet goed zichtbaar, en dat gaat nu dus veranderen. De borden met foto’s en uitleg zijn besteld, en het bestuur van Amalia hoopt dat ze binnenkort geplaatst kunnen worden.

Na afloop van de presentatie, die positief werd ontvangen door vertegenwoordigers van beide gemeentebesturen, werd het glas met roggejenever geheven op de goede afloop van dit Roggerentjes project voor 2024.