Een paar mannen van de brandweer waren 27 jaar geleden de initiatiefnemers voor de bouw van een kerststal in Zondereigen. Waarschijnlijk aan d’n toog besloten, met in het achterhoofd: ‘wat ze in Merksplas kunnen, dat kunnen wij hier beter’. Zo hoorden we van Frans van Gils die net als een hele groep Vrienden van de Kerststal Zondereigen, al jaren betrokken is bij de bouw en alles er omheen. Vanwege het jubileum is er een maquette en overzicht in het portaal van de Rumolduskerk ingericht.

Door jeanny Wouters

“In de werkgroep zijn zo’n twintigtal vrienden, ook jongeren, stielmannen, het is een echt Kempisch gebeuren” vertelt Frans. Hij bouwt zelf niet actief mee maar is er voor andere zaken als papieren invullen en dergelijke. Hij herinnert zich nog het tot stand komen van het ontwerp. Hiervoor werd architect Frans de Bont in de arm genomen.

Vier zijden

Basis van het idee was dat de stal van alle vier de zijden zichtbaar moest zijn. De kerststal van Zondereigen staat tegen de Rumolduskerk, aan de viersprong midden in het dorp. In 1998 was de eerste vergadering, in 1999 werkte men 15 weken elke dinsdagavond aan het geraamte, de proefopstelling, op Gel bij Louis Timmermans. “Soms kwam Fons Cornelissen even kijken” vertelt Frans.

Vrouwen

Het geraamte is elk jaar hetzelfde maar de binnenkant en aankleding verrast steeds eenieder. De sfeer blijft hetzelfde, een Kempisch landschap. Maar steeds worden andere oude materialen gebruikt, beelden wisselen al eens. “Ze zijn controversieel” vertelt Frans, “hele aparte beelden. De dames die ze maakten krijgen carte blanche.” Zoals alle vrienden die meewerken hun eigen taak hebben en uitvoeren. “Het lijkt een mannengebeuren, de kerststal bouwen, maar er zijn zes vrouwen bij betrokken die een belangrijk aandeel hebben. Ze brengen warm gebak en koffie aan de bouwers, zorgen voor aankopen, maakten de beelden, kleden ze, zorgen voor een nagerecht, voor bemensing van het drankstalletje.”

Brand

De koningen stonden eerst in een tent opzij van de kerststal. Nu staan ze in de stal, die opgedeeld is in diverse compartimenten. Je moet door de stal heen en dat kan ook met een rolstoel. Er zijn levende dieren die elke dag goed verzorgd worden. Daar hoort nog een bijzonder verhaal bij, dat te maken heeft met een van de dieptepunten uit de 25-jarige historie. Een aantal jaren geleden op oudjaarsavond 2018 kwam een vuurpijl op het rieten dak terecht en ontstond er brand in de kerststal. “De jeugd uit het café redde het eerst de dieren” weet Frans te vertellen. De brandweer was snel ter plaatse en de schade kon beperkt worden tot alleen het dak en de kerststal werd met een nieuw dak daarna weer opgebouwd in dezelfde Kempische stijl. Tijdens de coronajaren was er een keer geen stal (2020) en het jaar erop wel de kerststal maar geen drankenstalletje. In het kerkportaal is de hele historie compleet met foto’s weergegeven.

Maquette

Bij toeval kwam Frans in contact met de maker van de maquette van de kerststal Frans Mathijssen uit Rijsbergen. Hij is vorig jaar overleden, en maakte vele maquettes van kerken en stallen. Voor deze maquette wilde hij ook de kerk erbij hebben omdat die de achterwand vormt van de kerststal in Zondereigen. Om de afmetingen correct te hebben, regelde men een drone van het Nederlandse leger die op oefening was in Weelde (vliegveld) en met een speciale ontheffing kon dit geregeld worden.

Zonderlingske

Naast de stal is een drankstalletje ingericht, een kribbehut in goed Vlaams. Er staat een kolenkachel bij en er zijn allerlei drankjes te koop. Sinds kort wordt speciaal voor Zondereigen een eigen likeurtje gemaakt door een stoker in Sint Lenaarts: het Zonderlingske gedoopt. Frans ging als ‘opa’ met een groep van vijf jongemannen om te proeven en het brouwsel goed te keuren. Het etiket is een tekening geprint op de fles, ontworpen door een leerling van een van de Vrienden, die lesgeeft aan het Heilig Graf. Hij maakte er een opdracht van voor laatstejaars en de Vrienden mochten de keuze maken en bedachten zelf ook de naam.

Taken

Elke avond wordt de stal netjes afgesloten, alle taken zijn verdeeld onder de vrijwilligers en dat verloopt allemaal in goede orde in Zondereigen. En dat al 25 jaar lang! Ga zeker een kijkje nemen in het kerkportaal tussen de stal en drankstalletje in, daar kom je alles te weten over deze ‘mooiste kerststal van de Noorderkempen.’ Open tot en met 6 januari 2024, dagelijks van 09.00-21.00 uur.